Velayet Nedir?

Her çocuk 18 yaşına girene yani reşit oluncaya kadar anne ve babasının velayeti altında yaşar. Çocuk ergin olduktan yani reşit olduktan sonra velayet hakkı ortadan kalkar. Eşler evli oldukları süre içerisinde çocukların velayetini birlikte kullanırlar. Eşlerin Boşanmaları gerçekleştiğinde çocuklar ergin değillerse reşit olmayan çocuğun anlaşmalı boşanmalarda çocuğun kime verileceği eşler arasında anlaşılmışsa o taraf çocuğun velayetini alır. Çekişmeli boşanma davalarında ise hâkim çocuğun yüksek menfaatlerini gözeterek eğitimi, barınması ve diğer ihtiyaçları en iyi şekilde hangi tarafta karşılanacaksa çocuğun velayetini o tarafa verir ve velayet hakkını velayetin kendisine verilen taraf kullanır. Taraflar evlenmeden çocuk dünyaya gelmiş ise ayrılıkta çocuğun velayet hakkı anneye aittir.  

Boşanma sonrası çocuğun hakları Boşanma kararı alan evli eşlerin anlaşmalı veya çekişmeli olarak çocuklara ilişkin velayet hakkının bir tarafa verilmesiyle velayet hakkını kullanma velayetin verildiği tarafa düşmektedir. Ancak bu durum şartların değişmesiyle her zaman değişebilir.

Velayet Hakkı Kime Verilir?

Çocuklar birey olana yani, 18 yaşına kadar anne babasının velayeti altındadır. Anne baba evliyken bu velayet ortaktır fakat boşanma yaşandığında ebeveynler velayeti almak için dava açmaktadırlar. Velayette amaçlanan çocuğun haklarının korunmasıdır. Boşanma sırasında hâkim velayetin kime verileceğine karar verirken birçok etkeni göz önünde bulundurmaktadır. Çocuğun fikrine de başvuran hâkim çocuğun çıkarlarını korumada hangi tarafın iyi olacağı, çocuğun duygusal olarak hangi tarafa eğilimli olduğu ve anne bakımına ihtiyacı olup olmaması gibi hususları göz önüne alarak karar vermektedir. Annenin maddi durumu ve hayat tarzı belirli standartlardaysa genellikle 0-3 yaş grubu çocukların velayetleri anne bakımına muhtaç olması dolayısıyla anneye bırakılmaktadır.

Velayet Değiştirme Davası ve Şartları Nelerdir

Annenin maddi durumu yeterli olmasa da anne bakımına muhtaç çocuklarda babaya nafaka zorunluluğu getirilerek velayet yine anneye verilmektedir. Velayet davalarından öncelikli olan çocuğun menfaatidir. Anne ve babanın velayeti almaktan aciz olması durumunda mahkeme tarafından vasi atanır. Hâkim aileden uygun gördüğü bir büyüğü vasi olarak atayabileceği gibi böyle birisi yoksa çocuk devlet kontrolüne alınır. Velayet, verilmesinde etken olan hususların kaybedilmesi veya çocuğa gerekli şartların sağlanamaması neticesinde el değiştirebilmektedir. Çocuğunun menfaatine olan durumların tersine dönmesinin kanıtlandığı takdirde anne veya baba velayetin değiştirilmesi için dava açabilmektedir. Velayet davasında çocuğu alamayan tarafın çocuğu ile görüşmesi için gün ve saat mahkemece belirlenmektedir.

Velayet Davası Hakkında Merak Edilen Hususlar

Anlaşmalı veya çekişmeli boşanma fark etmeksizin verilen velayet kararının kesinliği yoktur, çocuk içi uygun şartlar sağlanamadığı takdirde karşı taraf yeniden velayet davası açabilmektedir. Velayet davalarından merak edilen başlıca konulardan olan evlenmelerde ve ekonomik güçlüğe düşmede velayet değişim davası açılıp açılamayacağıdır. Bu sebepler tek başına velayet davası açmak için yeterli değildir. Velayet değişiminde etkili olan unsurlar ise velayeti alamayan tarafa mahkemece tanınan çocukla görüşme günlerine riayet edilmemesidir. Çocuğuyla görüşmesi engellenen taraf bu durumu kanıtlayarak velayet değişimi davası açabilmektedir. Velayet görevini yerine getiremeyen ebeveyn hakkında da velayet değişimi davası açılabilmektedir.

Vasi Kimdir Nasıl ve Neye Göre Seçilir?

Velayet hakkını kötüye kullanan ebeveynin bu davranışı kanıtlanarak velayet değişimi davası açabilmektedir.  Annenin veya babanın çocuğunun psikolojisini kötü etkileyecek davranışlar sergilemesi, çocuğa psikolojik ve fizyolojik şiddet göstermesi, kaliteli bir hayat için gerekli şartları sağlayamaması velayeti tehlikeye sokacak ve karşı tarafa dava açmak için gereken ortamı sağlamış olacaktır. Vasi kanunun ön gördüğü ve küçük, bakıma muhtaç kimseleri korumak için mahkemece belirlenen kanunen tanınan temsilcidir. Anne babanın çocukla yeterince ilgilenmeyip gerekli ilgiyi göstermemesi, anne babanın ölümü gibi çeşitli sebepler mahkeme tarafından vasi atanmasına sebep olur.  Vasi belirlenirken önce aile yakınlarından seçim yapılmaktadır. Çocuğun yasal ve maddi tüm sorumluluğu ergin yaşa gelene kadar vasinin sorumluluğunda olmaktadır.

Velayet Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Velayet hakkında bilinmesi gerekenler şöyledir;  çocuk evlilik birliğinden doğmuş ise velayet ortaktır lakin çocuk evlilik dışında doğmuş ise anne ve çocuk arasındaki soy bağı doğumla kurulacağından velayet hakkı anneye aittir. Velayet hakkı kişiye bağlı bir haktır bu yüzden devredilmesi vazgeçilmesi olası değildir. Anne baba evlilik devam ettikçe bu hakkı ortak kullanmaktadır. Velayette olası olan çocuğun haklarını göz etmektir. Eğitimden, barınmasına psikolojik ve fizyolojik gelişiminden korunmasına kadar hepsi velayet kapsamındadır. Eşlerden birinin ölümü halinde diğer eşe kalan velayet hakkı boşanma durumunda çocuğun menfaatine uygun olan tarafa verilmektedir.